Phương Ngữ- Vần U, Ư

U - Ư

Ủ DỘT:
:héo úa, thảm sầu.
Anh về thấy cảnh thêm buồn,
Nhành mai ủ dột, vách tường nhện giăng.
UẤT ỨC (HV )
-( uất: bí, không thông thoát ra được; ức: đè nén kềmchế, không cho thóat ra )
: ( nỗi buồn giận ) bị đè nén mãi trong lòng, không bày tỏ ra được.
Canh đã thâu, trống lầu giục thúc,
Không đành cách bức, uất ức nói chẳng nên lời.
UM:
-cn: cà um.
: từ tượng thanh bắt chước tiếng cọp gầm rống.
Cà Mau khỉ khọt trên bưng,
Dưới sông sấu lội, trên rừng cọp um.
ÚT:
- HV tốt ( chót, cuối cùng )
: ( người con ) rốt dòng trong một gia đình.
Phụ mẫu sanh em là út, dòi tút một cây kiềng huỳnh,
Aùo thủy ba dợn sóng, hỏi mình chịu không?
Ứ HỰ:
:tiếng nhỏ phát ra từ trong cổ họng bày tỏ tâm trạng không mấy hài lòng.
Cậu nghe ba tiếng đờn cò,
Đứt dây ứ hự quên hò xự xang.
Trong văn nói, người Nam bộ thường chen tiếng này vào để thay tiếng than vãn nhằm làm mạnh nghĩa, tiên báo cho người nghe một kết quả chẳng tốt đẹp gì, một việc chẳng ra trò trống gì.
Vd: Vợ thằng Hai thì nay ốm mai đau, còn nó, thôi hết nói nổi, ứ hự, say sưa rượu chè ngày nào như ngày nấy.
ƯNG ( HV )
1-thuận tình, chịu.
Cây cao bóng ngã qua rào,
Trông cho thấy mặt, không chào cũng ưng.
2-( ngh.hẹp ): thuận tình lấy người nào.
Cha mẹ biểu ưng, em đừng mới phải,
Em nỡ lòng nào phụ ngãi bỏ anh.
ƯƠNG YẾU:
:ốm đau bệnh hoạn.
Phụ mẫu già ương yếu,
sao anh không kiếm nơi nào vô báo hiếu giữ gìn?
ƯỚT MEM:
-mem: trại âm từ chữ mềm.
:ướt tới độ mềm nhũn ra.
Khăn rằn nhúng nước ướt mem,
Bởi anh chậm bước nên em có chồng.