“Hạ thần Châu Thông vưng lịnh điện Kim Loan,
được các lương thần trung liệt hết dạ chở che,
nhờ chư tướng sĩ đệ huynh đắc tâm giúp sức,
đem thân báo đáp ơn vua,
theo sắc chỉ ban tiễu trừ Yên tặc,
đem bình thanh cho sông núi,
mưu an lạc cho lê dân.
Nay hoàng thượng xuống chiếu cầu trực ngôn,
thần phụng tuân thánh ý,
khấu đầu trước bệ,
mạo muội tâu bày,
những mong thiên tử chí tôn hạ cố.
Thần Trộm Nghe:
1- Thiên, địa, nhơn, quán xuyến tinh thông là bực vương,
Nhơn, trí, dõng (dũng), hành sử điều hòa là bực Thánh.
2- Thánh vương thông tam đức;
Chơn chúa thấu tam tài.
3- Lễ trị hòa bình là lối đường ngay thẳng của bậc Thánh Vương
Lực phục hưng tâm là ngỏ ngách quanh co của phường Bá Đạo
4- Dựng nghiệp Vương thì đời kiếp vững bền;
Xây nghiệp Bá thì sớm chiều suy sụp.
5- Trụ Vương không sửa mình nên mang tiếng độc phu.
Vua Kiệt chẳng rèn nết nên mất nghiệp nhà Hạ.
6- Thiên tử, thứ dân lấy tu thân làm gốc;
Thánh vương, chơn chúa chọn tín nghĩa làm đầu.
7- Gìn thuyết Chánh Danh; Vẹn câu Trung Thứ
8- Sửa mình hoàn thiện; Tề gia chỉnh nghiêm
9- Nếu trị nước non tốt như xe săn sợi chỉ;
Thì bình thiên hạ dễ như lật ngửa bàn tay.
10- Mạnh Tử dạy quốc dân quí nhứt;
Triệu hậu hỏi Tề chúa sau cùng.
11- Ở ngôi vị kẻ bề trên, vua chúa thường:
- Lo trước vạn dân;
- Hưởng sau bá tánh
12- Thứ, Phũ, Giáo là chuyện triều chánh cần làm
Nhơn, Nghĩa, Lễ là việc lê dân phải học.
13- Học phong hóa để dân đen ở khéo nói khôn;
Dạy lễ nghi để trẻ nhỏ kính trên nhường dưới.
14- Sách thánh hiền trau giồi đức hạnh;
Đạo nghĩa nhơn cải đổi tánh tình.
15- Có học mới thấu đáo ngay gian;
Có khôn mới biết phân hơn thiệt.
16- Dân ngu tối tất chạy theo lợi nhỏ,
mà bỏ phế việc chung;
Dân khôn ngoan tất gác bỏ tình riêng,
Mà gánh gồng nghĩa lớn.
17- Cái khéo khôn của Khổng Minh
làm Tứ Xuyên hưng thịnh
Cái hèn kém của Lưu Thiện
làm Ba Thục suy vi.
Cho Nên:
18- Thủy Hoàng chôn nhà nho phòng bạo loạn là sai;
Văn Đế gom sách vở vào Thạch Cừ nào đúng.
Rốt Cuộc:
19- Sĩ phu đời Hán thấy gần nhìn cạn, gò bó theo khuôn;
Quan lại nhà Tần làm điếc giả câm, dạ vâng nghe lịnh.
Ôi !
20- Cái học tầm chương vô bổ, có lợi gì cho kế an dân;
Cái học trích cú đa đoan, có ích chi cho phương hưng quốc.
Còn Số Phận nhà Tần:
21- Làm cỏ Hàm Dương nào bởi kẻ đọc sách uyên thâm;
Châm lửa A Phòng là do tay chèo đò thất học.
22- Thiên hạ vốn thái bình;
Phiền nhiễu từ cung khuyết.
23- Vua theo gương Đế Nghiêu, Đế Thuấn, cầm giữ mối giềng;
Quan theo kế Ích Tắc, Cao Dao vun bồi liêm chánh
24- Gió lặng trời trong;
Sông bền núi vững
Và Dân Tình Sẽ:
25- Trời rạng ra làm;
Trời lặn về nghỉ.
26- Đào giếng mà uống
Cày ruộng mà ăn.
27- Rớt đồ vật không người để ý;
Vắng chủ nhà chẳng kẻ động tâm.
28- Dầu đất đai cằn cỗi nghèo nàn,
mà nhà hơn là ruột thịt;
Dầu phong thổ cay độc hiểm nguy,
mà trăm họ như thể tay chơn
Thì Có Sợ Gì:
29- Dòng họ Loan hành thích Tề Vương trả hận;
Dân bổn sở khiếp sợ hà chánh trốn quê.
Còn Ví Như:
30- Kho Quỳnh Lâm đầy ắp lụa tơ,
thôn xóm ngập tràn thây chết lạnh;
Lẫm Ngô quận chúa tràn thóc gạo,
làng quê la liệt kẻ đói nghèo.
Thì Ôi Thôi:
31- Nào lấy ai, dân tin tưởng;
Nào lấy đâu, nước dựa nương.
32- Ngựa béo phì, áo cừu nhẹ,
chẳng qua là máu tủy của muôn dân;
Quyền rộng lớn, bổng lộc cao,
cũng chỉ gây lầm than cho bá tánh.
33- Lũ ô lại mở miệng những vì dân vì nước;
Bọn tham quan đút túi những vì của vì tiền.
34- Phường bất tài ngất ngưởng ngôi cao;
Kẻ cô thế âm thầm ngục tối.
35- Vừng Thái Dương khó soi vào chậu úp;
Tiếng cùng đinh khôn kêu thấu trời cao.
36- Lũy tre xanh cách núi ngăn sông,
lúc rõ ra mới biết:
đứa gian tà hưởng miếng đảnh chung,
nhờ mưu ma chước quỉ;
Gác phụng tía cao tường kín lối,
chừng nghe lại mới hay:
người ngay thẳng lâm vòng tù ngục,
vì bọn ác lũ gian.
37- Lưỡi chồn cheo bầy bất nhơn thất đức,
chuốt ngọc trao châu,
che đậy tinh vi niềm oan ức của muôn dân
Áo gấm lụa lũ vô sỉ bất lương,
vẽ rồng thêu phụng,
lấp vùi kín đáo nỗi đau thương của trăm họ
Thần Trộm Nghĩ:
38- Tuần du xem xét dân tình;
Vi hành thẩm tra chánh sự.
39- Vương thượng mới nghe tận tai
tiếng cười khóc tận nơi nước đọng bùn lầy;
Bệ hạ mới thấy tận mắt
kiếp đọa đày của kẻ khố rách áo ôm.
Có Người Nói:
40- Dân muốn điều gì, trời chìu cái ấy.
41- Ưa chuộng điều sái quấy
thì hơi đâu dân mến dân thương;
Dung túng bọn bợn nhơ
là cớ để dân khinh dân ghét.
42- Dân thương như hàng họ, cơn hoạn nạn,
dân sẽ đâu cật chung lưng;
Coi dân như rác rơm, lúc hiểm nguy,
dân sẽ bịt tai ngoảnh mặt.
43- Lúc đó, lấy gì mà giữ yên bờ cõi;
Lúc đó, lấy gì để chống vững giang san ?.
44- Lòng căm giận dồn ngọn chùy Bác Lãng;
Lửa oán hờn ẩn khúc sáo Tiệm Ly
45- Binh lực Tây Tần nuốt trôi lục quốc,
vì bỏ dân nên Nhị Thế nát thây.
Oai danh Hạng Võ che rợp Giang Đông,
bởi bỏ nghĩa nên Ô Giang ôm hận.
46- Dùng gươm khuất địch, ai kẻ nể vì ? ;
Ban đức trị dân, người người mến mộ.
Giả Nghị Tâu Lên Cao Tổ:
47- Ngồi lưng ngựa chiến, thu phục Trung Nguyên, chẳng khó gì;
Chỉa ngọn giáo dài, trị an Trung Thổ, không dễ được.
Tôn Võ Tử Cũng Nói:
48- Lấy thành trì dễ lắm;
Thắng lòng người khó hơn.
49- Dõng (Dũng) là đầu mối trị dân;
Khoan là mối giềng trị nước.
50- Cái hay của khoan là được người hiểu biết tôn sung;
Cái dở của khoan là bị bọn u mê lạm dụng.
51- Phải lấy Dõng khắc chế Khoan để khỏi yếu mềm nhu nhược;
Phải lấy Khoan điều hòa Dõng để khỏi khô cứng khắt khe.
52- Trị hay loạn, luật phải nghiêm minh;
Hưng hay suy, quan phải chánh trực.
53- Cầm cân nẩy mực phải suy nghĩ đắn đo;
Chấp chánh nắm quyền phải cân phân lo liệu.
54- Luận công xét cùng tình đạt lý,
thẳng mực tàu chẳng nể chẳng kiêng;
Định tội xem rõ ngọn rành nguồn,
chiếu phép nước không thiên không vị.
55- Hình bất thượng đại phu;
Lễ bất hạ thứ dân.
Thần Cũng Nghe:
56- Một lời nói có thể hưng xã tắc;
Một lời nói có thể nát cơ đồ.
57- Tướng mạnh phấtt cờ chỉ kiếm,
chỉ đắc dụng lúc xông trận giữ thành;
Người hiền bóp trán vò đầu,
mới hữu ích khi giúp dân dựng nước.
58- Kẻ học rộng tất thấy rõ tiền đồ dân tộc;
Người trí non khó nhìn thấy hậu vận non sông
59- Cơ thạnh suy nằm trong bàn tay tính toán;
Lẽ thành bại ẩn trong khối óc lo lường.
60- Mưu chước Ngọa Long đẩy lui thiên binh vạn mã;
Miệng lưỡi Tô Trương khiếp kinh liệt quốc chư bang.
Cũng Có Người Như:
61- Tỉ Can, Cơ Tử, vì lòng trung gián chúa,
mang tội khi quân, đến nỗi sống cảnh điên cuồng,
mổ tim dưới bệ;
Khuất Bình, Ngũ Viên, dung lời thẳng can vua,
mắc oan thất sũng, tới điều treo đầu trừng trợn,
gieo xác giữa dòng.
Ôi !
62- Giọng cương trực chói tay chat óc,
biết nghe sẽ bền vững san hà;
Lời sàm nịnh nở ruột mát gan,
không lánh sẽ lung lay cơ nghiệp.
63- Bao trang lương tướng, tránh bọn gian tà,
phải náu thân nơi rừng sâu núi hiểm;
Bao khách anh hùng, khinh phường dối trá,
đành giấu mình nơi xóm vắng thôn hoang.
64- Vương thượng học gương sáng triều xưa,
mở khoa thi chọn văn thần đủ đức;
Bệ hạ ôn điều hay vua trước,
mở võ trường chọn dõng tướng xứng ngôi.
65- Đương uống ăn nhả cơm khỏi miệng,
chỉnh tề ra ngỏ, đón khách tài cao;
Đương tắm gội, quấn tóc lên đầu,
vội vã ra sân, tiếp người đức lớn.
66- Đãi sĩ phu, dung Lễ và Khiêm;
Xây Vương đạo, chuộng Nhơn và Tín.
67- Tìm ngọc quí trong bùn,
giảm chế đặc quyền bọn con quan vô học;
Kiếm vàng ròng trong đá,
bỏ bớt tập ấm bọn thừa kế bất tài
68- Ý vụng lời thô, thần hạ bạo ngôn rổi tấu;
Trời cao biển cả, Thánh Thượng rộng đức khoan dung.
Châu Thông Cẩn Tấu
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét